Нясвіжскія навіны 25 верасня — міжнародны дзень лёгкіх. Ён быў зацверджаны ў 2016 годзе па ініцыятыве супольніцтва пульманолагаў.
Лёгкія — галоўны орган дыхальнай сістэмы, які займае амаль усю поласць грудной клеткі. Захворванні лёгкіх з’яўляюцца адной з самых галоўных пагроз для жыцця і здароўя чалавека.
Дарэчы, такія хваробы займаюць шостае месца сярод прычын высокай смяротнасці ва ўсім свеце, часта прыводзяць да інваліднасці і ранняй страты працаздольнасці.
Што небяспечна для лёгкіх?
Развіццю розных захворванняў лёгкіх спрыяе забруджванне паветра транспартам, прамысловымі прадпрыемствамі, камунальнымі адходамі (звалкі, спальванне смецця).
Але галоўным рукатворным ворагам лёгкіх з’яўляецца курэнне, якое спрыяе развіццю рака лёгкіх і хранічнай абструктыўная хваробы лёгкіх (ХАХЛ).
Самымі небяспечнымі кампанентамі тытунёвага дыму для лёгкіх з’яўляецца дзёгаць (смала), цыяністы вадарод і нікацін. Гэтыя рэчывы абсоўваюцца ў лёгачнай тканіны і паступова прыводзяць да яе разбурэння. Лёгкія чалавека, які паліць, ўяўляюць сабой брудна-шэрую ці нават проста чорную масу клетак, якія адміраюць.
Дыхальны орган таксама церпіць паражэнне пры інфекцыйных захворваннях, выкліканых бактэрыямі, вірусамі і грыбкамі (пнеўманіі, сухоце, грыпе).
Актуальнай праблемай з’яўляецца цяжкае паражэнне лёгкіх пры інфекцыі COVID-19 і ВІЧ.
Што такое ХАХЛ?
ХАХЛ — хранічная абструктыўная хвароба лёгкіх. Паняцце аб’яднае розныя захворванні, пры якіх абмяжоўваецца струмень паветра ў дыхальныя шляхі. Прычынай гэтага можа быць патаўшчэнне сценак і навала слізі ў бронхах, пашкоджанне і зніжэнне эластычнасці альвеол.
У паняцце ХАХЛ ўваходзіць тое, што раней называлі “хранічны бранхіт” і “эмфізэма лёгкіх”.
Асноўнай прычынай развіцця ХАХЛ з’яўляецца ўсё той жа тытунёвы дым, а таксама ўдыханне другаснага тытунёвага дыму (пасіўнае курэнне).
Як працуюць нашы лёгкія?
Лёгкія — парны орган: у правым лёгкім тры долі, у левым — дзве. Кожная доля складаецца з сегментаў. У цэнтры кожнага сегмента размешчана галіна бронхі і лёгачнай артэрыі.
Бронхі разгаліноўваюцца на бранхіёлы, якія дзеляцца, утвараючы альвеалярныя хады. На сценках гэтых хадоў знаходзіцца мноства альвеол — так званых “бурбалак” з злучальнай тканіны. Менавіта тут кроў паглынае кісларод з паветра і аддае вуглякіслы газ.
Ўдыханне і выдыханне паветра адбываецца за кошт змены ціску ў лёгкіх. Дыхальны цэнтр, які рэгулюе дыханне, размешчаны ў даўгаватым мозгу.
Акрамя дыхання лёгкія падтрымліваюць кіслотна-шчолачную раўнавагу і рэгулююць водны баланс (праз лёгкія выпараецца каля 0,5 л вады ў суткі).
Як захаваць здароўе лёгкіх?
— Першае і самае галоўнае — не паліце.
Не існуе бяспечных доз курэння. Курцы ў 6 разоў часцей пакутуюць ад хранічнай абструктыўнай хваробы лёгкіх (ХАХЛ). Кінуць паліць ніколі не позна!
— Займайцеся фізкультурай!
Асабліва карысныя аэробныя практыкаванні — плаванне, бег, хада, язда на ровары, лыжы, танцы.
— Сачыце за паставай і дыханнем!
Правільная пастава спрыяе максімальнаму раскрыццю лёгкіх і глыбокага дыхання, якое паўнавартасна адкрывае лёгкія.
— Рэгулярна праветрывайце памяшканне.
— Пазбаўцеся ад “пылазборнікаў”.
Пыл звычайна збіраецца на мяккай мэблі, дыванах, на запавесах, кнігах, у коўдрах, падушках, на мяккіх цацках. Тут дапамогуць толькі пыласос, штодзённая вільготная ўборка і рэгулярная мыццё.
— Правільна сілкуйцеся.
Чыстая вада, садавіна, гародніна спрыяюць здароўю лёгкіх.
— Своечасова лячыце рэспіраторныя захворванні.
Штогод праходзіце рэнтгенафлюараграфічнае абследаванне.
— Часцей бывайце на свежым паветры.
