Нясвіжскія навіны 12 кастрычніка ў шматлікіх краінах адзначаецца Сусветны Дзень барацьбы з артрытам.
Боль у суставах — распаўсюджаная праблема, якая часцей за ўсё з’яўляецца з-за артрыту. Звычайна захворванне развіваецца ў людзей старэйшых за 40 гадоў, але некаторыя формы артрыту могуць з’явіцца і ў дзіцячым узросце.
Артрыт — гэта запаленне суставаў, якое характэрна для розных тыпаў захворванняў. Каб разумець больш дэталёва, разбяромся, што такое сустаў.
Сустаў — злучэнне двух і больш костак, якія падзеленыя шчылінай. Сустаў пакрыты сінавіальнай абалонкай, якая ўвільгатняе і абараняе сустаўныя паверхні костак. Яны, у сваю чаргу, пакрытыя храстковай тканінай (храсткамі). Такая канструкцыя дазваляе косткам рухацца і не сцірацца адзін аб аднога.
Пры артрыце сінавіальная абалонка запаляецца. У выніку ў гэтай вобласці развіваецца ацёк, скура чырванее і баліць. Пры гэтым зніжаецца рухомасць сустава. Часта такі працэс распаўсюджваецца і на іншыя суставы.
Прычыны артрыту
Для кожнага віду артрыту характэрныя свае прычыны і фактары рызыкі, але часцей за ўсё суставы запаляюцца на фоне траўмаў, інфекцыйных захворванняў, з-за генетычнай схільнасці і ладу жыцця.
Узрост
Звычайна астэаартрыт пачынаецца ва ўзросце ад 40 да 50 гадоў. З часам суставы зношваюцца, храсткі становяцца больш далікатнымі і ўжо не могуць хутка аднаўляцца.
Траўма
Удары, вывіхі або пераломы нярэдка прыводзяць да дэфармацыі суставаў, з-за якой косткі і храсткі могуць зрушыцца. У выніку рухомасць сустава парушаецца, пачынаецца хваробатворны працэс.
Інфекцыя
Пры запушчаных бактэрыяльных, вірусных або грыбковых інфекцыях ўзбуджальнікі хваробы могуць пранікаць у сустаў і сінавіальную абалонку і прыводзіць да развіцця запалення.
Аўтаімунныя паталогіі
Некаторыя віды артрыту ўзнікаюць з-за памылак у працы імуннай сістэмы. У выніку яна атакуе не чужародныя патагены накшталт вірусаў або бактэрый, а ўласныя здаровыя клеткі. Дакладныя прычыны збою ў працы імуннай сістэмы невядомыя. Лічыцца, што так бывае з-за спадчыннай схільнасці, некаторых інфекцый або ўздзеяння фактараў навакольнага асяроддзя.
Спадчыннасць
Генетычная схільнасць можа адыгрываць ключавую ролю ў развіцці некаторых формаў артрыту, напрыклад падагрычнага, рэўматоіднага і іншых. Так, прыкладна ў 40% людзей з псарыятычным артрытам ёсць члены сям’і, якія пакутуюць ад гэтага ж захворвання.
Фактары рызыкі артрыту
Найбольш распаўсюджаныя фактары рызыкі артрыту — лішні вага, сядзячы лад жыцця, некаторыя харчовыя звычкі, курэнне.
Лішняя вага
Чым больш лішніх кілаграмаў, тым вышэй нагрузка на суставы. Асабліва гэта тычыцца тазасцегнавых і каленных суставаў, на якія прыходзіцца асноўная маса. У выніку ў суставе развіваецца запаленне, якое паступова прыводзіць да зношвання сустаўных структур.
Прафесійныя шкоднасці
Развіццё артрыту (асабліва тазасцегнавага і каленнага сустава) часта звязана з асаблівасцямі прафесіі. Так, павышаная рызыка хваробы выяўлена ў сельскагаспадарчых работнікаў, будаўнікоў, шахцёраў, работнікаў сферы абслугоўвання (афіцыянтаў, прыбіральшчыкаў, цырульнікаў), якія вымушаныя шмат часу праводзіць на нагах або занятыя цяжкай фізічнай працай. Зношванне суставаў прагрэсуе з-за ўздыму цяжараў і паўтаральных дзеянняў, якія патрабуюць пастаяннага згінання і выпроствання рук і ног.
Спорт вышэйшых дасягненняў
Людзі, якія займаюцца спортам прафесійна, схільныя да высокай рызыкі развіцця астэаартрыту. Гэта звязана з частымі спартыўнымі траўмамі і рэгулярнай высокай нагрузкай на суставы. З часам яны зношваюцца і пачынаюць разбурацца, з-за чаго фармуецца запаленне.
Некаторыя лекі
Сапраўды, некаторыя лекі могуць павялічыць рызыку падагрычнага артрыту з-за павышэння канцэнтрацыі мачавой кіслаты ў крыві.
Курэнне
Рэгулярнае ўздзеянне нікаціну на арганізм павялічвае рызыку рэўматоіднага артрыту. Пры гэтым негатыўна ўплывае не толькі актыўнае, але і пасіўнае курэнне.
Ускладненні артрыту
Без лячэння артрыт прыводзіць да пастаяннай болі ў хворым суставе, абмежаванні рухомасці і нават інваліднасці.
Запушчаны артрыт можа прывесці да дэфармацыі і разбурэння сустава. Пры інфекцыйным артрыце можа паўстаць гнойнае запаленне навакольных тканін і нават сэпсіс (заражэнне крыві).
Дыягностыка артрыту
Калі ў чалавека з’явіўся боль у суставе і пагаршаецца самаадчуванне, трэба як мага хутчэй звярнуцца да ўрача.
Да якога лекара звяртацца пры падазрэнні на артрыт?
Як правіла, людзі спачатку звяртаюцца да ўрача-тэрапеўта, які пры падазрэнні на артрыт накіроўвае да профільнага спецыяліста — урача-хірурга або рэўматолага. Лячэннем артрыту ў дзяцей займаецца лекар-педыятр або дзіцячы рэўматолаг.
На кансультацыі лекар правядзе апытанне і агляд, прызначыць інструментальныя і лабараторныя даследаванні.
Лячэнне артрыту
Лячэнне артрыту залежыць ад прычыны хваробы. Так, для тэрапіі падагрычнага артрыту выкарыстоўваюць лекі, якія зніжаюць узровень мачавой кіслаты ў крыві, а ад траўматычнага — дапамагаюць несцероідныя супрацьзапаленчыя прэпараты і часовая імабілізацыі сустава.
Палегчыць сімптомы і паскорыць аднаўленне дапамагае таксама фізіятэрапія. У цяжкіх выпадках лекар можа прызначыць хірургічнае лячэнне.
Калі з-за артрыту складана выконваць паўсядзённыя справы, спецыяліст можа параіць спецыяльныя бандажы, якія фіксуюць костку, артапедычныя вусцілкі або іншыя прылады.
Акрамя таго, у перыяд рэмісіі карысна ўмацоўваць апорна-рухальны апарат. Для гэтага карысна выконваць аэробныя практыкаванні: хуткая хада, плаванне або язда на ровары. Працягласць і інтэнсіўнасць нагрузак неабходна ўзгадніць з лекарам.
Прагноз і прафілактыка артрыту
Прагноз пры артрыце залежыць ад тыпу хваробы. Астэаартрыт звычайна добра кантралюецца і не адбівацца на звыклым жыцці чалавека. Інфекцыйныя артрыты паўнавартасна паддаюцца лячэнню.
Статыстыка паказвае, што, пры адэкватнай тэрапіі 50 — 70% пацыентаў з ювенільным артрытам дасягаюць рэмісіі.
