Нясвіжскія навіны Толькі адзін раз Марыя Арсеньеўна чула па радыё гэтую песню:
Над озером чаечка въётся,
И негде бедняжке присесть.
Лети ты, лети в край далёкий,
Неси ты печальную весть…
А некалі, у 44-м і пазней, з братам і сястрычкай яны часта спявалі яе па просьбе мамы. Праўда, тая, паслухаўшы колькі, аніяк не магла стрымаць слёз, пачынала горка плакаць — і яны перапынялі тужліва-гаротны спеў.
Ветэран працы Марыя Арсеньеўна Целяховіч жыве ў Карцэвічах. Жанчына мае шмат дзяржаўных узнагарод, неаднаразова абіралася дэпутатам мясцовага і абласнога Саветаў. Разам са старшынёй тагачаснага паспяховага калгаса “Радзіма” Аляксеем Міхайлавічам Цюрыным прымала з рук Пятра Міронавіча Машэрава высокую ўзнагароду для сваёй гаспадаркі.
Калі пачалася вайна, Марыі было тры гады. А летам 1944 праводзілі бацьку на фронт. Гэта і ёсць першы моцны дзіцячы ўспамін, які на ўсё астатняе жыццё зафіксавала памяць.
Цёпла. Сонечна. Тата нясе яе, самую меншую, на руках. Васьмігадовая Гэля і дванаццацігадовы Толік тут жа, пры бацьку. Плача-галосіць маці.
Арсеній Дзмітрыевіч Шаўковіч не паспеў прыслаць дадому ніводнага пісьма: загінуў хутка пасля таго, як трапіў у дзеючую армію. Як пазней паведамілі родным, памёр ад ран у медсанбаце на тэрыторыі Латвіі. …І зноў успамінаецца Марыі Арсеньеўне, як галасіла маці, атрымаўшы трагічную вестку, як яны, трое малых, прытуліўшыся да яе, па-дзіцячы суцяшалі, абяцалі нічога не прасіць, ва ўсім дапамагаць… Успамінаецца страшэнны пасляваенны голад, ад якога, здаралася, трацілі прытомнасць.
Але больш за ўсё хацелася, каб здарыўся цуд і вярнуўся з вайны бацька. Прысніўся нават сон, быццам едзе ён на белым кані. Твару яго дзяўчынка не бачыць, але цвёрда ведае: гэта ён, тата! Седзячы на возе, малая радасна апавяшчае, крычыць-паўтарае, каб чулі ўсе: “У мяне тата ёсць! У мяне тата ёсць!”.
Розныя азначэнні даюць людзі шчасцю. Канстанцін Паўстоўскі, напрыклад, пасля таго, як прабыў тры месяцы на Першай сусветнай, пісаў: “Шчаслівы той, хто не бачыў вайны і не можа ўявіць усяго яе жаху”. Так, пагодзімся мы, шчасце — вайны не бачыць, але ведаць пра яе трэба, каб мацней цаніць мір і памятаць-шанаваць тых, хто яго здабываў.
Наталля ПЛАКСА,
краязнаўца.
