Ордэн — з рук Геаргадзе
З прыўзнятым настроем вярнуўся з абласнога ўшанавання ветэранаў АПК работнік закрытага акцыянернага таварыства “1 Мая” Васіль Дзмітрыевіч Рашатко (на фота — справа).
— Цікава прайшло мерапрыемства, — расказвае ён. — Гэта — сустрэчы з ветэранамі партыйных і гаспадарчых органаў, у тым ліку і з Марыяй Мікалаеўнай Худой, якая ўзначальвала калгас “1 Мая” ў 1977—1979 гадах. Таксама быў добры канцэрт. Мы, як кажуць, і на лю-дзей паглядзелі, і сябе паказалі.
На Нясвіжчыну ўраджэнец Стаўбцоўскага раёна Васіль Рашатко трапіў у 1974 годзе, па размеркаванні пасля заканчэння Навагрудскага сельгастэхнікума. Накіравалі яго брыгадзірам паляводчай брыгады калгаса “1 Мая” ў вёску Смалічы.
Малады спецыяліст шмат чаму вучыўся ў тадышняга галоўнага агранома гаспадаркі Міхаіла Аляксеевіча Крупскага. Справы ў брыгадзе ладзіліся. Вырошч-валі высокія ўраджаі збожжавых культур, цукровых буракоў. Напрыклад, салодкага кораня накопвалі па 500 цэнтнераў з гектара, а на той час гэта быў вельмі добры паказчык — другі ў рэспубліцы. І Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 27.12. 1976 года Васіль Дзмітрыевіч Рашатко быў узнагароджаны ордэнам “Знак Пашаны”. Узнагароду ў Мінску ўручыў сакратар Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР Міхаіл Парфіравіч Геаргадзе. Быў мой суразмоўца і пераможцам сацыя-лістычнага спаборніцтва, і ўдарнікам камуністычнай працы, і ўдарнікам 9-й пяцігодкі, аб чым сведчаць адпаведныя знакі.
У 1975 годзе Васіля Рашатко прынялі ў кандыдаты, а ў 1976-м — у члены Камуністычнай партыі. Рэкамендацыі брыгадзіру давалі старшыня калгаса Мікалай Мікалаевіч Шулякоўскі і сакратар парткама Вячаслаў Уладзіміравіч Шынгель. Маладога камуніста выбралі сакратаром цэхавай партыйнай пярвічнай арганізацыі.
Калі калгас узначаліла М.М. Худая, у ім аб’ядналі ў адну брыгады № 2 і 3, у Цякалаўшчыне і Лазавічах, а брыгадзірам прызначылі В.Д. Рашатко. Аб’ёмы работ значна павялічыліся.
— На працу ў брыгадзе выхо-дзіла да ста чалавек, — успамінае мой суразмоўца. — Праўда, тады ж не было такой тэхнікі, як цяпер, і вялізны ўпор рабіўся на чалавечыя рукі. Адных буракоў колькі трэба было апалоць — тры разы за сезон, з матыкай у руках. Але людзі з усім спраўляліся.
Шмат у калгасе было моладзі. Васіль Рашатко з’яўляўся па сумяшчальніцтве сакратаром камсамольскай арганізацыі калгаса, а яна налічвала 80 чалавек. Сёння ён успамінае імёны самых актыўных: гэта вадзіцель Леанід Аксак, механізатары Леанід Галабурда і Георгій Дылеўскі, брыгадзір паляводчай брыгады Іван Калейнік.
Брыгадзірам В.Д. Рашатко працаваў да 1980 года. Затым перайшоў у механізатары. На трактарах маркі МТЗ апрацоўваў бурачныя плантацыі, камбайнам КС-6 убіраў ураджай салодкага кораня. Яму былі падуладны МТЗ-80, МТЗ-82, даверылі таксама выпрабоўваць новенькі МТЗ-100. 22 гады ўбіраў збожжавыя. Спачатку — на “Ніве”. Потым з’явіліся першыя “Доны-1500” са здрабняльнікамі саломы, у калгасе “1 Мая” іх даручылі Васілю Дзмітрыевічу Рашатко і Івану Іванавічу Камлачу.
— Зразумела, “Дон” — не “Ніва”, кабіна намнога камфортней, — ацэньвае мой суразмоўца тэхніку мінулага стагоддзя. — У ім ужо ўстанавілі кандыцыянер. І пылу столькі не было, як у “Ніве”.
Цяпер Васіль Дзмітрыевіч на пенсіі. Але, каб не сумаваць без працы, пайшоў у начныя вартаўнікі.
Шчыраваў на полі калгасным
Ветэран працы адкрытага акцыянернага таварыства “Нясвіжскія Астроўкі” Васіль Аляксеевіч Ліхінька (на фота — злева) — былы механізатар. Працоўную дзейнасць у гаспадарцы (а тады гэта быў калгас імя Дзяржынскага) пачаў у 1972 годзе — пасля прафтэхвучылішча, працы на Гарадзейскім цукровым заводзе, службы на Паўночным флоце.
Маладому механізатару даверылі спачатку трактар ДТ-20, пасля — МТЗ-50, МТЗ-52… Давялося папрацаваць і на гусенічных — ДТ-54, ДТ-75. Людзі старэйшага пакалення, хто ведае тую тэхніку, памятаюць, як цяжка выпадала часам у полі на ворыве ці культывацыі глебы, калі пыл стаяў слупам і асядаў на твары, руках, вопратцы трактарыста.
Васіль Ліхінька працаваў звеннявым па бульбе, па цукровых бураках. На бульбяных палетках у той час якраз з’явіўся сорт “тэмп” — клубні буйныя, разварыстыя, ураджайнасць пры добрым доглядзе пасеваў высокая. А Васіль Аляксеевіч ужо добра навучыўся вырошчваць “другі хлеб”. І іменна за дасягненні ў бульбаводстве яго ўзнагародзілі ордэнам Працоўнай Славы 3-й ступені.
Шмат намаганняў патрабавала і вырошчванне цукровых буракоў. Механізатар і сеяў іх, і апрацоўваў, і ўбіраў.
— Самай складанай была першая шароўка, — расказвае мой суразмоўца. — Усходы ў фазе вілачкі днём амаль не бачны, таму рыхленне міжрадкоўяў вёў раніцамі, паставіўшы на культыватар брытвы. І ўвесь час трэба было глядзець назад, адследжваць, каб не выразаць расліны. Другое і трэцяе рыхленне рабіў ужо долатамі. А жанчыны ўручную праполвалі радкі. Цяпер тэхналогія памянялася поўнасцю, і ручной працы ў полі няма.
Расказаў Васіль Аляксеевіч і аб тым, як мянялася, удасканальвалася з часам тэхналогія ўборкі салодкага кораня. Спачатку радкі падворвалі прыстасаванай бульбакапалкай. Адзін раз паспрабавалі нават бульба-ўборачны камбайн запусціць, але рабочыя органы забівала зямлёй, і давялося адмовіцца ад гэтай задумкі. Потым з’явіўся ў гаспадарцы буракаўборачны комплекс, і Васіль Ліхінька капаў карэнне 6-радковым камбайнам КС-6. Шчыраваў не толькі на плантацыях сваёй гаспадаркі, а і дапамагаў у суседніх — Стаўбцоўскім і Карэліцкім — раёнах. У 1987 годзе за высокія паказчыкі ў працы В.А. Ліхіньку ўзнагародзілі бронзавым медалём ВДНГ СССР. Неаднаразова ён атрымліваў Ганаровыя граматы, пуцёўкі на адпачынак, у турпаездкі.
Даручалі Васілю Аляксеевічу і розныя іншыя сельгасработы: цюкаваў сена і салому, спецыяльным саламарэзам здрабняў салому са сціртаў для фермаў.
— Сцірты тады ставілі далёка на палях, або нават і на ўскрайку палёў, але зімы былі снежныя, і пакуль бульдозер не праб’е да іх дарогі праз сумёты — не даедзеш, — успамінае Васіль Аляксеевіч.
Пайшоўшы на льготную пенсію, В.А. Ліхінька застаўся ў сваім сельгаспрадпрыемстве аператарам па прыгатаванні камбікармоў. І яшчэ амаль дзесяць гадоў прыносіў карысць грамадству.
— Чакаю надыход вясны, — прызнаўся ён пад канец нашай размовы. — Люблю ў агародзе працаваць. Вырошчваем з жонкай усё, што патрэбна да стала. Бульбу ў полі саджаем. Акцыянернае таварыства дапамагае яе вырошчваць. Свойскую жыўнасць трымаем. Унучкі з Мінска прыязджаюць, дапамагаюць…
Вось і закончылі мы аповед пра дэлегатаў Нясвіжскага раёна, якія былі запрошаны на абласное мерапрыемства ўшанавання ветэранаў АПК Міншчыны.
Але добрых, сумленных працаўнікоў у нас шмат. І крыху старэйшых, і маладзейшых. Газета будзе і далей расказваць пра іх лёсы, працоўныя дасягненні, пра іх чулыя, светлыя душы.
Калі сённяшняя публікацыя рыхтавалася да друку, у рэдакцыю патэлефанавала адна з нашых гераінь, дэлегатка абласнога мерапрыемства — Тамара Уладзіміраўна Распатнюк з Ужанкі, ветэран працы ДП “ЭБ “Свеклавічная”. Яна адрасавала цёплыя словы ўдзячнасці ў адрас старшыні райвыканкама І.І. Крупко, яго першага намесніка, начальніка райсельгасхарчу А.М. Драгаўца і намесніка начальніка аддзела ідэалагічнай работы, культуры і па справах моладзі райвыканкама М.М. Мацэля за выдатную арганізацыю паездкі на абласное свята, за ўвагу да людзей старэйшага пакалення і павагу да іх.
Тамара ПРАЛЬ-ГУЛЬ.
Фота Дзмітрыя ЯШЧАНКІ.