Працягваем размову пра тое, як было і як стала, аддаючы даніну павагі працаўнікам Нясвіжчыны мінулых гадоў. Гартаю старонкі “Чырвонага сцяга” за 1980-я гады, і тэма сама просіцца на кончык пяра: даяркі. Заметкі на газетных палосах за іх подпісамі з’яўляліся вельмі часта.
Кожны год жывёлаводы раёна, дзякуючы ўласнаму старанню і ўкараненню ў вытворчасць новых тэхналогій, падымаліся на прыступку вышэй. Так, малака на адну фуражную карову ў 1984 годзе мелі 2964 кілаграмы, на 310 кг болей, чым у 80-м. Лепшы паказчык быў у калгасе імя Калініна (3851 кг). У перадавікі выйшлі даяркі Хрысціна Баляславаўна Жданюк (5333 кг) і Ганна Сцяпанаўна Задонская (4906 кг) з гэтай гаспадаркі, а таксама Ірына Канстанцінаўна Роўба з эксперыментальнай базы “Ганусава” (4810 кг). Сем даярак раёна атрымалі тады звыш чатырох тон малака ад каровы.
У 1986 годзе Хрысціна Жданюк прапанавала адкрыць на старонках раённай газеты Клуб чатырохтысячніц. Яе прапанову падтрымалі. Х.Б. Жданюк і ўзначаліла гэта аб’яднанне. Даяркі апавядалі ў “Чырвоным сцягу” пра свае справы. Дзяліліся сакрэтамі майстэрства, расказвалі, што перашкаджае ім упэўнена рухацца наперад. Прыклад паказала сама Хрысціна Жданюк. Трымаючы першае месца ў раёне, яна выказвала шкадаванне, што не адчуваецца вострай канкурэнцыі, няма духу саперніцтва, якое б па-добраму падганяла. У яе калгасе не вырашылі пытанне з мантажом малакаправода, толькі ў стадыі завяршэння пакой адпачынку. “Не стварыўшы для людзей належных умоў працы і адпачынку, цяжка многага дабіцца”, — упэўнена даярка (“Чырвоны сцяг” ад 17 чэрвеня 1986 года).
Першай на яе прапанову адкрыць Клуб чатырохтысячніц адгукнулася аператар машыннага даення фермы “Вялікая Лысіца” Лідзія Казіміраўна Мацавіла з саўгаса “Гарадзейскі”. Яна прапанавала шукаць рэзервы і ўкараняць іх: “Неабходна з найвышэйшай адказнасцю падыходзіць да даручанай справы, змагацца за ўмацаванне працоўнай дысцыпліны, творча ставіцца да выканання сваіх абавязкаў, не парушаць распарадку дня, акуратна і своечасова карміць і даіць кароў”. Скажаце: прапісныя ісціны, але ж яны, паверце, актуальныя і цяпер, калі ад каровы атрымліваюць ужо не 4-5 тысяч кілаграмаў малака ў год, а ўдвая болей.
Чатырохтысячніца з МТФ “Казлы” калгаса “Новае жыццё” Алена Мікалаеўна Мікуліч бачыла канкрэтныя задачы: “Трэба палепшыць кармавую базу. У зімовы перыяд, напрыклад, не хапае буракоў, жамерын. Кіраўніцтву трэба падумаць аб механізацыі на ферме. Пакуль што і гной уручную выдаляецца, і мяшкі з мукой цягаць даводзіцца. Не да канца адрэгулявана пытанне ўзнаўлення дойнага статка”. Дзелавымі, канкрэтнымі былі таксама выступленні Галіны Іванаўны Дорда з саўгаса “Гарадзейскі”, Ліліі Міхайлаўны Жук з калгаса імя Леніна, Ганны Іванаўны Парэйка з “Новага жыцця” і іншых даярак.
Затым аб’яднанне стала называцца раённым Клубам пяцітысячніц. Па выніках 1987 года 47 аператараў Нясвіжчыны надаілі ад каровы болей за 5000 кг малака — пачынаючы з 5965 кілаграмаў у групе Марыі Іванаўны Заяц з калгаса “Беларусь” і заканчваючы 5004 кілаграмамі ў групе Маі Мікітаўны Пінчук з калгаса імя Калініна. Наогул, у апошняй гаспадарцы пяцітысячніц было больш за ўсё — 18 чалавек. Яшчэ ў Клуб уваходзілі даяркі з саўгаса “Гарадзейскі”, калгасаў “Новае жыццё”, імя Леніна, імя Дзяржынскага. Жанчыны часам збіраліся разам, абмяркоўвалі справы. Адно з такіх пасяджэнняў Клуба прайшло ў Снове. Выдатных працаўніц вітала кіраўніцтва раёна, кіраўнікі гаспадарак, спецыялісты галіны.
Было распрацавана Палажэнне аб раённым Клубе пяцітысячніц. Удзель-нікі пасяджэння прынялі зварот да ўсіх жывёлаводаў раёна, заклікалі працаваць пад дэвізам “Сёння — рубеж перадавіка, заўтра — норма для ўсіх”.
Прыкметна павялічылася колькасць даярак-чатырохтысячніц. За 1987 год у іх шэрагі выйшлі 116 чалавек. Адкрывала спіс Любоў Георгіеўна Байкалава з калгаса імя Калініна, завяршала Яніна Маркаўна Дронікава з той жа гаспадаркі.
Спаборніцтва набывала размах. 1988 год з 6-тысячным надоем малака ад каровы завяршылі шэсць даярак раёна. Наперадзе ішлі Алена Іванаўна Сень і Марыя Якаўлеўна Гурын з саўгаса “Гарадзейскі”.
Сёння самыя высокапрадуктыўныя каровы стаяць на малочнатаварным комплексе “Сычы” СВК “Агракамбінат Сноў”. У гаспадарцы з задавальненнем называюць аператараў з гэтага МТК: Таццяна Сцяпанаўна Рэут, Наталля Іванаўна Сайко, Галіна Яраславаўна Усачова, Наталля Люцыянаўна Вітко і іншыя.
Планка ў 11 тысяч кілаграмаў малака ад каровы была ўзята тут летась. Цяпер за 11 месяцаў ужо ёсць 10503 кг (+275 кг). А ў сярэднім па раёне гэты паказчык за дадзены перыяд выйшаў на 7655 кілаграмаў, на 496 кг болей, чым было летась за 11 месяцаў. Прытым змагаюцца ўсе не проста за “вал”, а і за высокую якасць сваёй прадукцыі. Гэта — дадатковыя грошы, а яны заўсёды патрэбныя. Для развіцця гаспадарак, для задавальнення ўласных патрэб вяскоўцаў.
Тамара ПРАЛЬ-ГУЛЬ,
член Беларускага саюза журналістаў.
Фота з архіва рэдакцыі.