Софья ЛЮБАНЕЦ У Вялікай выставачнай зале Нясвіжскага замка у суботу, 18 лютага, адкрылася выстава жывапісу “Выпадковае”. Яна спалучыла ў сабе творы двух аўтараў — нашай зямлячкі, несвіжанкі Марыны Канавалавай, якая таксама вядомая пад псеўданімам Марына Мара, і мінчанкі Алы Шкарадзёнак. Абедзве мастачкі маюць грунтоўную спецыяльную адукацыю і вялікі досвед работы ў мастацтве.
Марына Пятроўна скончыла ў свой час мастацка-графічны факультэт Віцебскага ўніверсітэта, які даваў выбар поля дзейнасці: выпускнік мог быць настаўнікам чарчэння, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва і выяўленчага мастацтва. На дасягнутым яна не спынілася, паступіўшы яшчэ і ў Акадэмію мастацтваў, дзе вырашыла спасцігнуць асаблівасці прафесіі дызайнера. Гэта было звязана з яе работай, бо мастачка яшчэ і рознабаковы педагог — працуе не толькі загадчыкам мастацкага аддзялення Нясвіжскай дзіцячай школы мастацтваў, але і выкладчыкам аддзялення дызайну ў Нясвіжскім каледжы імя Якуба Коласа.
Марына Канавалава — удзельнік выставы беларускіх мастакоў у французскім Кальмары, шматлікіх пленэраў і выставаў у Беларусі, Польшчы і Літве. У Нясвіжы пад яе патранажам ужо больш за 10 гадоў праходзіць міжнародны пленэр імя Міхася Сеўрука для таленавітай моладзі.
Яе калега па творчым цэху Ала Шкарадзёнак атрымала мастацкую адукацыю ў Мінскім мастацкім вучылішчы імя Глебава, якую, як і Марына Пятроўна, працягнула ў Беларускай акадэмія мастацтваў. Ала Міхайлаўна — сябра Беларускага саюза Дызайнераў, Міжнароднага грамадскага аб’яднання “Саюз майстроў-міратворцаўворцаў”, лаўрэат міжнароднага конкурсу “Нацюрморт на пленэры”, удзельнік міжнародных, рэспубліканскіх, гарадскіх выстаў, сімпозіумаў і пленэраў у Швейцарыі, Францыі, Славакіі, Польшчы, Літве, Расіі, Арменіі. Зараз выкладае ў Мінскім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя Максіма Танка.
Воляй выпадку пазнаёміўшыся шмат гадоў таму, таленавітыя мастачкі часта знаходзілі агульныя кропкі сутыкнення ў творчай і педагагічнай рабоце.
Падчас урачыстага адкрыцця выставы саміх аўтараў і прыхільнікаў іх творчасці, якіх, дарэчы, сабралася даволі шмат, прывітала намеснік дырэктара Нясвіжскага гісторыка-культурнага музея-запаведніка “Нясвіж” Наталля Жэрка. Яна павіншавала мастачак і гледачоў з адкрыццём выставы і адзначыла, што замак Радзівілаў заўсёды рады прымаць у сваіх сценах прыгажосць, якую ствараюць мастакі, таму што паняцці “гісторыя” і “культура” звязаны так непарыўна, што адно не можа існаваць без другога.
Таму кожная мастацкая выстава становіцца яскравай старонкай у летапісе адноўленага помніка архітэктуры.
Самі ж мастачкі, напэўна, лепш за іншых расказалі пра сваю творчасць. Так, Марына Канавалава адзначыла, што на выставе прадстаўлены работы, прысвечаныя прадстаўнікам роду Радзівілаў, падчас работы над якімі яна ўпершыню паспрабавала сябе ў гістарычным партрэце. Гэта, напрыклад, Мікалай Хрыстафор Радзівіл Сіротка і Барбара Радзівіл, а таксама вядомыя асобы з роду Сапегаў.
— Я не абмяжоўвала сябе нейкімі канкрэтнымі рамкамі, — сказала Марына Канавалава, звяртаючыся да прысутных. — Не шукала прататыпаў да партрэтаў. Іх абліччы прыйшлі да мяне самі, бо галоўнае, што мне хацелася перадаць, — гэта вобразы жывых людзей, якія, вядома, нясуць у сабе прыкметы эпохі у асобных дэталях (без іх — ніяк!), але маюць сваё асаблівае абаянне, свае чалавечыя слабасці і захапленні. Так, яе Барбара — адухоўленая, вельмі адукаваная прыгожая жанчына, якая любіць дыхтоўныя рэчы і ўборы, катанне на конях і гэтак далей, а Мікалай Хрыстафор Радзівіл Сіротка — малады няўрымслівы чалавек, які хоча як мага больш пазнаць гэты свет і бясстрашна пускаецца ў вельмі далёкія і небяспечныя падарожжы, каб прынесці ў Нясвіж святло навукі…
Мастачка таксама асобна спынілася на тым, чаму пасля выявы Барбары Радзівіл ёй захацелася стварыць вобраз менавіта Сіроткі, а не Сігізмунда Аўгуста, асоба якога непарыўна звязана для ўсіх нас з асобай Барбары Радзівіл і гісторыяй іх трагічнага кахання.
— У мяне “прасіўся” на палатно менавіта Мікалай Хрыстафор Радзівіл Сіротка, — адзначыла Марына Пятроўна, таму што менавіта дзякуючы яму мы зараз маем той Нясвіж, які дайшоў да нас з глыбіні вякоў і якім мы ўсе ганарымся.
“Пяшчотныя, загадкавыя і далікатныя” — так ахарактарызавала вядучая адкрыцця выставы Алена Фомчанкава карціны, аб’яднаныя агульнай назвай “Выпадковае”, як аднаго, так і другога аўтара. Сама ж госця Нясвіжа Ала Шкарадзёнак адзначыла, што ў яе карцінах прысутнічае пэўны сімвалізм, які кожны разумее па-свойму.
— Адна з маіх работ называецца “Канец цудоўнай эпохі”, — расказала другая ўдзельніца выставы. — І часта гледачы ўздрыгваюць ад гэтай назвы, гледзячы на тое, што на палатне ўсяго толькі хлопчык і дзяўчынка. Як быццам бы, усё так цудоўна, і тут — “канец”… А справа ў тым, што гэта дзеці канца ХІХ стагоддзя, калі свет яшчэ не ведаў пералома эпох, першай і другой сусветнай вайны і таго імклівага змянення ўсяго нашага існавання, якое прынесла ХХ стагоддзе. І так у многіх маіх карцінах.
Падводзячы вынік усяму сказанаму вышэй, хочацца адзначыць, што выстава змяшчае 59 мастацкіх работ, кожная з якіх — сплаў рэальнасці і фантазіі аўтара. Перад кожнай з іх, як раяць знаўцы мастацтва, трэба станавіца роўна пасярэдзіне і, углядаючыся ў цэнтр карціны, паступова паглыбляцца ў свет, створаны аўтарам, каб убачыць у ім тое, што адкрыецца толькі табе, і ў рэшце рэшт пераканацца ў тым, што ты апынуўся ля гэтай карціны невыпадкова.
Для тых, хто яшчэ не пабываў у Вялікай выставачнай зале Нясвіжскага замка, нагадаем, што выстава Марыны Канавалавай і Алы Шкарадзёнак будзе дзейнічаць там па 18 красавіка. Не прапусціце!
Соф’я ЛЮБАНЕЦ.
Фото Соф’і Любанец
